اضطراب، احساسی ناخوشایندی است که با نشانه‌هایی چون تنش، وحشت و دلهره همراه است.

یکی‌از اضطرابهای معمول، اضطراب تحصیلی است که با فرارسیدن فصل امتحانات فزونی می‌یابد، گاه این اضطراب از طریق معلمان و والدین به دانش‌آموزان منتقل می‌شود.

وقتی دانش‌آموز نسبت به کارآمدی عملکرد، توانایی و استعداد خود در شرایط آزمون و یا هر مورد ارزشیابی دیگر دچار نگرانی و تردید می‌شود، مضطرب شده است.

دانش‌آموز مضطرب سر جلسه امتحان به جای آنکه وقت‌و تمرکز خود را صرف پاسخ دادن به سوالات کند وقت خود را با افکار نامربوط و ناخواسته‌ای که بیشتر در مورد آزمون و پیامدهای ناخوشایند آن است صرف می‌کند.

دانش‌آموز مضطرب نه تنها در موقعیت آزمون بلکه، هنگام مطالعه و قبل از امتحان نیز به پیامدهای منفی فکر می‌کند و مرتب با این افکار اضطراب خود را تشدید می‌کند و از انجام وظایف تحصیلی خود دور می‌ماند.

اضطراب، حافظه و توانایی ذهن را کاهش می‌دهد پس باید راههای کاهش آن را شناخت و از آنها سود برد.

یک روان درمانگر در ابن زمینه گفت: وجود مقدار کمی اضطراب در مورد امور مدرسه و انجام تکالیف ضروری است و موجب احساس مسولیت و برنامه‌ریزی می‌شود.

"اردشیر یاراحمدی" عوامل ایجاد اضطراب را شامل فردی- شخصیتی، اجتماعی آموزشگاهی و خانوادگی عنوان کرد.

این روان درمانگر، داشتن عزت نفس بالا، تواناییهای شخصیتی، آگاهی و تمرکز، ارزیابی صحیح شناختی، روشهای درست مطالعه و انتظارات دانش‌آموزان را از جمله موارد مرتبط با عوامل فردی و شخصیتی عنوان کرد.

یاراحمدی با اشاره به انتظارات معقول معلمان و تاکید بر رقابت سالم در رابطه با عوامل اجتماعیآموزشگاهی افزود: باید بدانیم رقابت به معنی نادرست آن یعنی صعود یکی و سقوط دیگری که غالبا" دارای پیامدهای منفی و عوارض زیان بار است، پس رقابتی که در آن مشارکت و همکاری نیست زمینه ساز ایجاد اضطراب است.

وی اظهار داشت: چرا باید دانش‌آموزان را به جدال و ستیزی هدایت کنیم که عاقبت آن بروز اختلالات روانیرفتاری برای دانش آموزان باشد.

یاراحمدی گفت: انتظارات نابجای معلمان‌و شناخت نداشتن آنان از تواناییها و استعدادهای دانش‌آموزان می‌تواند منجر به فشار روانی و در نتیجه ایجاد اضطراب در دانش آموز شود.

این روان درمانگر در رابطه با تاثیر نظام آموزشی حاکم بر مدارس درایجاد اضطراب در دانش آموزان گفت: افزایش تعداد پایه‌های تحصیلی، رابطه مستقیم با اضطراب دانش‌آموزان دارد.

یاراحمدی ادامه داد: شیوه برخورد معلمان و ارزش بیش از حد قائل شدن برای امتحانات و تاثیر سرنوشت‌سازی که برخی امتحانات در زندگی فرد دارد می‌تواند در اضطراب امتحان موثر واقع شود.

وی تصریح کرد: اگر نظام آموزشی خواهان افرادی سالم از نظر روانی در جامعه است باید تغییراتی در نوع انتظارات خود از دانش‌آموزان بوجود آورد، شیوه امتحانات را تا حدودی تغییر دهد و نوع آزمونها را با توجه به پایه‌های تحصیلی، سن دانش‌آموز و حتی تواناییها و علایق آنها طراحی کنند.

این روان درمانگر اضافه کرد: موقعیت و مراقبان امتحان نیز در ایجاد اضطراب بی‌تاثیر نیستند.

این کارشناس اظهار داشت: زمانی که دانش‌آموزان در یک موقعیت و مکان امتحانی ناآشنا و نامناسب ازنظر نور و صدا، حرارت و تهویه نامناسب قرار می‌گیرند اضطراب آنها افزایش و عملکرد آنها در آزمون کاهش می‌یابد.

وی گفت: وقتی مراقبان با بدگمانی و سوء‌ظن به دنبال افراد متقلب باشند این رفتار آثار سوء‌یی بر شخصیت دانش‌آموزان به جا می‌گذارد.

یاراحمدی، شیوه‌های تربیتی والدین انتظارات پدران و مادران، جو عاطفی حاکم برخانواده، ویژگی‌های شخصیتی والدین و طبقه اقتصادی اجتماعی والدین را از جمله عوامل خانوادگی موثر در اضطراب ذکر کرد.

وی در این زمینه اظهار داشت: معمولا" والدینی که از شیوه‌های آمرانه و مستبدانه برای تربیت فرزندان خود استفاده می‌کنند و خشک و غیر قابل انعطاف هستند، اضطراب بیشتری به فرزندان خود القا می‌کنند.

این کارشناس تصریح کرد: در صورتی که جو عاطفی خانواده متشنج و مسموم باشد توانایی تمرکز ذهن فرزندان کاهش می‌یابد و رفتار آنها دچار اختلال می‌شود.

یاراحمدی درمورد راهبردهای کاهش اضطراب در دانش‌آموزان گفت: هدف امتحان باید ارزیابی آموخته‌های دانش‌آموزان باشد و نمره ملاک کافی نیست، محیط خانه و خانواده باید به دور از هر گونه تنش‌های عاطفی و مشاجرات باشد، از ایجاد رقابت ناسالم در میان دانش‌آموزان اجتناب کنیم، فضای حاکم بر جلسه امتحان دوستانه، غیررسمی و طبیعی جلوه کند.

وی افزود: متناسب بودن زمان آزمونها با تعداد سوالات، مطرح کردن سوالات مطابق با توان ذهنی دانش‌آموز، دور کردن ترس از شکست در دانش آموز، اجتناب از مقایسه کردن دانش آموزان با یکدیگر، آموزش روشهای صحیح مطالعه و فکر نکردن دانش‌آموز به جنبه منفی آزمون از دیگر راهبردهای کاهش اضطراب در دانش‌آموزان است .